Մակուղեղի (հիպոֆիզի) գործառույթի խանգարումներ
Մակուղեղը կարևորագույն գեղձ է, որը հսկում է տարբեր էնդոկրին գեղձերի գործունեությունը։ Նրա խանգարումները կարող են լինել հետևյալները.

1. Հիպոպիտուիտարիզմ՝ մակուղեղի թերգործառույթ, որի դեպքում նվազում է տարբեր հորմոնների արտադրման մակարդակը:

• Արդյունքում առաջանում են թուլություն, գիրացում, ցածր աճ, ցածր սեռական ֆունկցիա:

1. Ակրոմեգալիա՝ հորմոնների գերգործառույթի հետևանք, երբ մակուղեղը արտադրում է չափից շատ աճի հորմոն:

• Արդյունքը՝ չափազանց մեծացած ոսկորներ, աճող ձեռքերի և ոտքերի չափեր:

1. Դիաբետ ինսիպիդուս՝ անտիդիուրետիկ հորմոնի (ADH) պակասի պատճառով, որի հետևանքով առաջանում է մարմնի ջրային հավասարակշռության խանգարում:

Վահանագեղձի գործառույթը
Վահանագեղձը արտադրում է թիրոքսին (T4) և տրիյոդթիրոնին (T3) հորմոնները, որոնք կարգավորում են նյութափոխանակության արագությունը, աճը և նյարդային համակարգի զարգացումը։

• Թերգործառույթ (հիպոթիրեոզ)
• Նվազում է նյութափոխանակությունը, առաջանում է հոգնածություն, քաշի ավելացում, ցածր սրտի ռիթմ, ցրտասերություն:
• Գերգործառույթ (հիպերթիրեոզ)
• Արագանում է նյութափոխանակությունը, առաջանում է քրտնոտություն, նյարդայնություն, քաշի նվազում, սրտխփոց:

Մակերիկամների և ենթաստամոքսային գեղձի հորմոնների ազդեցությունը ածխաջրերի փոխանակության վրա

• Մակերիկամներ
• Ադրենալինը և կորտիզոլը՝ մակերիկամների արտադրվող հորմոններ են, որոնք բարձրացնում են գլյուկոզայի մակարդակը արյան մեջ՝ հորմոնների միջոցով խթանելով լյարդից գլյուկոզայի արտադրությունը:
• Ենթաստամոքսային գեղձ
• Ինսուլինը՝ կարգավորում է գլյուկոզայի ընդունումը բջիջներում, իջեցնում է արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակը:
• Գլյուկագոնը՝ խթանում է լյարդից գլյուկոզայի արտազատումը, բարձրացնում է գլյուկոզայի մակարդակը:

Այս հորմոնները հավասարակշռում են ածխաջրերի փոխանակությունը՝ պահելով արյան մեջ գլյուկոզայի կայուն մակարդակը։