Թեմա՝ Ատոմի կառուցվածքը — պրոտոններ, նեյտրոններ, էլեկտրոններ
Սա քիմիայի հիմքն է։ Դե սկսենք՝ պարզ ու հստակ։
Ինչ է ատոմը՞
Ատոմը նյութի ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է այդ նյութի հատկությունները։
Այն ինչպես շինության աղյուս՝ ամեն ինչի հիմքում է։
Ինչի՞ց է կազմված ատոմը
Ատոմը կազմված է երկու հիմնական մասից՝
- Միջուկ (կենտրոնում)
- Էլեկտրոնային թաղանթ (միջուկի շուրջը)
Միջուկ՝
Միջուկի ներսում գտնվում են՝
- Պրոտոններ (p⁺) — դրական լիցք ունեցող մասնիկներ
- Նեյտրոններ (n⁰) — չեզոք մասնիկներ, լիցք չունեն
Օրինակ՝
- Ջրածնի միջուկում կա 1 պրոտոն և 0 նեյտրոն
- Թթվածնում՝ 8 պրոտոն և սովորաբար 8 նեյտրոն
Ատոմի զանգվածը հիմնականում կենտրոնացած է միջուկում (պրոտոններ + նեյտրոններ)
Էլեկտրոնային թաղանթ՝
Միջուկի շուրջը շարժվում են՝
- Էլեկտրոններ (e⁻) — բացասական լիցք ունեն
Դրանք շատ թեթև են, բայց կարևոր դեր ունեն քիմիական ռեակցիաներում։
Էլեկտրոնների քանակը = պրոտոնների քանակին (չեզոք ատոմի դեպքում), որպեսզի լիցքերը հավասարակշռված լինեն։
Քիմիական տարրերի աղյուսակ՝
- Վերևի թիվը → հերթական համարն է (այն = պրոտոնների քանակին = էլեկտրոնների քանակին)
- Ատոմային զանգված ≈ պրոտոններ + նեյտրոններ
Օրինակ՝
Ածխածին (C):
- Հերթական համար = 6 → 6 պրոտոն, 6 էլեկտրոն
- Ատոմային զանգված ≈ 12 → Նեյտրոններ = 12 − 6 = 6
Շարասյուն՝ հակիրճ ու հստակ
| Մասնիկ | Լիցք | Որտեղ է գտնվում | Զանգված |
|---|---|---|---|
| Պրոտոն | +1 | Միջուկում | 1 միավոր |
| Նեյտրոն | 0 | Միջուկում | 1 միավոր |
| Էլեկտրոն | –1 | Միջուկի շուրջ (թաղանթում) | Շատ փոքր զանգված |
Մինի թեստ՝ «Ատոմի կառուցվածք» թեմայով
1. Որտե՞ղ են գտնվում պրոտոնները ատոմում։
ա) Թաղանթում
բ) Միջուկում
գ) Ատոմից դուրս
2. Ինչ լիցք ունի էլեկտրոնը։
ա) Դրական
բ) Բացասական
գ) Չեզոք
3. Եթե ածխածնի ատոմը ունի 6 պրոտոն և դրա զանգվածը 12 է, ապա քանի՞ նեյտրոն ունի։
ա) 12
բ) 6
գ) 18
4. Ո՞ր մասնիկն է ամենաթեթևը։
ա) Պրոտոն
բ) Նեյտրոն
գ) Էլեկտրոն
5. Եթե ատոմը ունի 8 պրոտոն, ապա քանի՞ էլեկտրոն ունի (չեզոք վիճակում)։
ա) 6
բ) 8
գ) 10
Ալեքս Մելիքյանի բլոգ 